Trong khuôn khổ Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 2 năm 2023, Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức chương trình giao lưu và giới thiệu bộ sách “Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020)” của NNC Nguyễn Đình Tư.
Hướng về Kỷ niệm 325 năm hình thành Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định – Thành phố Hồ Chí Minh (1698 – 2023) và Kỷ niệm 48 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2023).
“Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020)” được xem là công trình dày công nghiên cứu trên 20 năm của NNC Nguyễn Đình Tư. Với niềm đam mê sử học, ông đã tập trung thời gian, sức lực đi khắp các thư viện, Trung tâm lưu trữ Quốc gia II ở Thành phố Hồ Chí Minh để tập hợp tài liệu, hoàn thành đề tài “Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh” với mong muốn cung cấp bao quát thông tin đến công chúng về lịch sử từ thời đại tiền sử cho đến thành phố Hồ Chí Minh ngày nay. Đầu năm 2023, bộ sách “Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020)” của NNC Nguyễn Đình Tư được NXB Tổng hợp TPHCM giới thiệu rộng rãi đến bạn đọc cả nước.
“Với tác phẩm này, tôi muốn cung cấp cho độc giả cái nhìn bao quát, toàn diện, cụ thể các giai đoạn lịch sử, từ năm 1698 đến năm 2020, các chế độ chính trị, các lĩnh vực hoạt động về hành chính, kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, y tế, tôn giáo tín ngưỡng, thể dục thể thao, v.v… của từng thời kỳ. Tóm lại, tác phẩm này ví như một tập cẩm nang mà mọi cơ quan, cán bộ, công chức, mọi gia đình trong Thành phố nên có để khi muốn tìm kiếm một vấn đề gì liên quan đến Thành phố, chỉ việc mở sách ra là được thỏa mãn ngay, khỏi phải đi tìm đâu xa”. – NNC Nguyễn Đình Tư bộc bạch.
Tác phẩm “Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020)” gồm 6 phần chính. Được chia ra 2 tập với mốc thời gian tập I từ 1698 – 1945 và tập II từ 1945 – 2020. Phần dẫn nhập trình bày đại cương về địa lý tự nhiên của Thành phố, về thời đại tiền sử, về thời kỳ phù Nam, về thời kỳ Thủy Chân Lạp và Lưu dân người Việt.
Phần thứ nhất giới thiệu thời các chúa Nguyễn và vua nhà Nguyễn, trình bày về tình hình vùng Bình Thuận – Đồng Nai – Gia Định trước khi Nguyễn Hữu Cảnh được cử vào kinh lý miền Nam, việc đặt nền móng, các đơn vị hành chính, việc mở mang bờ cõi, tổ chức các đơn vị hành chính dưới thời các vua nhà Nguyễn, tổ chức an ninh quốc phòng, mở mang nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, giao thông vận tải – bưu chính, thương mại, thuế khóa, tiền tệ, hoạt động văn hóa, giáo dục, nghệ thuật, thể dục, y tế, xã hội, tín ngưỡng – tôn giáo.
Phần thứ hai giới thiệu thời Pháp thuộc, trình bày về quân Pháp mở đầu cuộc xâm lược Nam Kỳ, đánh thành Gia Định, đánh đồn Phú Thọ, đánh đồn Chí Hòa; công cuộc kháng chiến của quan chức; Hòa ước Nhâm Tuất (1862); người Pháp tổ chức bộ máy cai trị, cấp quản hạt tức cấp trung ương, bộ máy cai trị thành phố Sài Gòn, thành phố Chợ Lớn, khu Sài Gòn – Chợ Lớn, cấp địa hạt sau là tỉnh, cấp quận, cấp tổng, cấp làng, tổ chức quản lý hành chính tỉnh Gia Định, tỉnh Chợ Lớn, tỉnh Tân Bình; tổ chức ngành tư pháp – quốc phòng; chính sách đối với người Hoa, chính sách về nông nghiệp, về công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, về giao thông vận tải, ngành bưu điện, về thương mại, về tài chính thuế vụ – tiền tệ – ngân hàng, về giáo dục, về văn hóa, về nghệ thuật, về y tế – thể thao – du lịch, về xã hội, về tín ngưỡng – tôn giáo; nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định tiếp tục chống Pháp.
Phần thứ ba giới thiệu giai đoạn từ ngày Nhật đảo chánh Pháp (1945-1975) đến Hiệp định Genève 1954, trình bày về cuộc đảo chánh của Nhật và cuộc khởi nghĩa của nhân dân ta nổi dậy giành chính quyền tại Sài Gòn, quân Pháp tái chiếm Sài Gòn – Gia Định và cuộc kháng chiến chống Pháp 9 năm (1945 – 1954).
Phần thứ tư giới thiệu giai đoạn Việt Nam Cộng hòa (1954-1975), trình bày việc chính quyền Ngô Đình Diệm âm mưu chia cắt lâu dài đất nước dưới sự can thiệp của Chính phủ Mỹ, về hoạt động nông nghiệp, về tiểu thủ công nghiệp – nông nghiệp, về giao thông vận tải, về thương mại – xuất nhập khẩu – bến cảng, về tài chính – ngân hàng – tiền tệ, về văn hóa – nghệ thuật, về giáo dục, về y tế – xã hội, về tín ngưỡng – tôn giáo, về du lịch, về ngoại giao – quốc phòng; về cuộc đảo chánh lật đổ Diệm, việc chính quyền Thiệu đã làm được; việc các cấp Đảng Lao động Việt Nam lãnh đạo nhân dân Sài Gòn – Gia Định đấu tranh chống Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa dẫn tới Chiến dịch Hồ Chí Minh đại thắng.
Phần thứ năm giới thiệu giai đoạn xây dựng Thành phố hòa bình, văn minh, hiện đại, hội nhập từ 1975-2020, dưới chính thể Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trình bày về việc chính thức thành lập Thành phố Hồ Chí Minh, về xây dựng và phát triển nông nghiệp – chăn nuôi – ngư nghiệp, về công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, về đầu tư nước ngoài, về thương mại, về tài chính – ngân hàng – tiền tệ, về giao thông vận tải – bưu điện, về giáo dục, về các lĩnh vực văn hóa – loại hình nghệ thuật, về y tế – xã hội, về tín ngưỡng – tôn giáo, về thể dục – thể thao, về du lịch, về liên kết với các tỉnh và hội nhập quốc tế, an ninh quốc phòng. Cuối cùng là Phần tổng luận, phần phụ lục.
NNC Nguyễn Đình Tư, người đã sống ở hai thế kỷ, ông đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm lịch sử nước nhà. Lúc nào ông cũng tranh thủ từng chút một của thời gian, mỗi ngày đều dặn như thế để tỉ mẩn ghi chép những tư liệu vô giá dành cho hậu thế về các lĩnh vực như địa danh – địa chí, lịch sử – văn hóa Nam Bộ.
Cùng với phần dẫn chuyện của MC Tấn Tài, buổi giao lưu trò chuyện giới thiệu bộ sách “Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020)” cùng các diễn giả: Nhà nghiên cứu Nguyễn ĐìnhTư, Nhà thơ – Nhà báo Lê Minh Quốc, PGS.TS Trần Thị Mai (Giảng viên Khoa Lịch sử Trường Đại học Khoa học – Xã hội và Nhân văn) sẽ được diễn ra vào lúc 8 giờ 30 ngày 19 tháng 4 năm 2023 tại Sân khấu chính Công trường Công xã Paris (Q.1).
Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh
Thông tin tác giả Nguyễn Đình Tư:
Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư sinh năm 1920 tại xã Thanh Chi, huyện Thanh Chương, Nghệ An. Thời kháng chiến chống Pháp ông là cộng tác viên báo Độc Lập; năm 1962 làm việc cho Ty Điền địa Phú Yên.
Tính đến nay, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư có khoảng 60 đầu sách đã xuất bản, các công trình từ trước năm 1975 như: Non nước Phú Yên, Địa chí Khánh Hòa, Non nước Ninh Thuận, Đường phố nội thành TP.HCM, Từ điển địa danh hành chính Nam Bộ, Non nước Quảng Trị, Tiểu sử và hành trạng các nhà khoa bảng Hán học Nam Bộ, Sổ tay tên đường ở thành phố Hồ Chí Minh, Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859-1954), Địa chí hành chính các tỉnh Nam kỳ thời Pháp thuộc (1859-1954), tiểu thuyết Loạn 12 sứ quân … Mới nhất là bộ sách Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020) ấn hành năm 2023.
Giải A Sách Hay Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ nhất năm 2018 với bộ sách “Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859-1954)”
